εδαφολογία

Κλάδος των φυσιογνωστικών επιστημών που ασχολείται με τη μελέτη του εδάφους, όσον αφορά ιδιαίτερα τον τομέα της γεωργίας. Ερευνά επιστημονικά, δηλαδή, τους διάφορους παράγοντες του στρώματος του εδάφους πάνω στο οποίο εξελίσσεται η φυτική ζωή. Μεγάλο ενδιαφέρον για την ε. έχει ο τρόπος του σχηματισμού ενός εδάφους (εδαφογένεση), ο οποίος είναι αποτέλεσμα της δράσης φυσικών, χημικών και βιολογικών παραγόντων. Ένα έδαφος, ανάλογα με τη σύστασή του και τις διάφορες φυσικές και μηχανικές του ιδιότητες –όπως το μέγεθος των κόκκων που το συνθέτουν, τον βαθμό της συνεκτικότητας (συμπαγή βαρέα εδάφη και πορώδη εδάφη) και της υδατοχωρητικότητας– μπορεί να ευνοεί ή να μην ευνοεί την ανάπτυξη ορισμένων φυτικών ειδών. Η περιεκτικότητα του εδάφους σε ορυκτά άλατα εξασφαλίζει παράλληλα στα φυτά μια ποσότητα μικροστοιχείων (ή ιχνοστοιχείων), που συχνά είναι απαραίτητα. Αυτό συμβαίνει επειδή τα ιχνοστοιχεία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της αυτοφυούς χλωρίδας, εξαιτίας της άμεσης και αμοιβαίας σχέσης τους μεταξύ της αυτοφυούς χλωρίδας και της αντίδρασης του εδάφους (όξινης, ουδέτερης ή αλκαλικής), όπως επίσης και μεταξύ της αυτοφυούς χλωρίδας και των χημικών συστατικών του εδάφους. Το έδαφος δεν είναι μια αδρανής βάση για τα φυτά, αλλά ένα περιβάλλον ζωντανό, γεμάτο από μικροοργανισμούς (μικρόβια, πρωτόζωα, μύκητες). Αποτελεί έδρα εντατικών βιολογικών φαινομένων, που αποσυνθέτουν με οξειδώσεις και υδρολύσεις την οργανική ουσία, μετατρέποντας, με τον σχηματισμό του χούμου, τη χημική σύνθεση του εδάφους, το οποίο αποκτά, ανάλογα με τη φυσική του σύσταση, διάφορες ιδιότητες και μια υψηλή ή χαμηλή γονιμότητα. Η μελέτη των εδαφολογικών παραγόντων έχει μεγάλη σπουδαιότητα και όσον αφορά τις έρευνες για την αυτοφυή χλωρίδα. Οι διάφορες απαιτήσεις του κάθε φυτικού είδους χωριστά για μια ορισμένη ποιότητα εδάφους ή για τύπους εδάφους με όξινη ή αλκαλική αντίδραση, εξηγούν πράγματι γιατί σε διαφορετικές τοποθεσίες υπάρχουν διαφορετικά είδη χλωρίδας. Οι βασικές αυτές γνώσεις πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη γεωργική εκμετάλλευση των εδαφών, γιατί κάθε καλλιέργεια παρουσιάζει διάφορες απαιτήσεις σε σύγκριση με τις ιδιότητες του εδάφους. Τα γεωργικώς αξιοποιημένα εδάφη, σε σύγκριση με τα παρθένα, χαρακτηρίζονται από την υπεροχή της πολυσύνθετης εργασίας του ανθρώπου πάνω στα φυσικά στοιχεία τους. Έτσι, ενώ η ε. προσδιορίζει την ποιότητα του καλλιεργήσιμου εδάφους, η γεωπονία αναζητά μεθόδους κατεργασίας του κάθε εδάφους χωριστά, επιλέγοντας τις καλλιέργειες, προνοώντας για την ανάπλαση των εδαφών, για τη λίπανση και την άρδευση, τις εγγειοβελτιώσεις και την καταπολέμηση των ζιζανίων. Με αυτό τον τρόπο, στη διαμόρφωση του εδάφους που μπορεί να καλλιεργηθεί υπεισέρχονται οι βασικοί παράγοντες που διαμόρφωσαν το παρθένο έδαφος και οι βελτιωτικές παρεμβάσεις του ανθρώπου. Εδαφολογία: επίδραση του κλίματος στη διαμόρφωση του εδάφους. Αριστερά, τομή εδάφους σε μία περιοχή με ξηρό κλίμα· το νερό ανεβαίνει διά των τριχοειδών από τα κατώτερα στρώματα και παρασύρει τα ευκολοδιάλυτα θρεπτικά στοιχεία των ενδιάμεσων στρωμάτων προς τα ανώτερα. Δεξιά, τομή του εδάφους σε μία περιοχή με υγρό κλίμα: το νερό των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων παρασύρει τα θρεπτικά στοιχεία από τα ανώτερα στρώματα προς τα κατώτερα.

* * *

η

η επιστήμη που ερευνά τα σχετικά με τη δημιουργία τού εδάφους, τις ιδιότητες και τους μετασχηματισμούς του.